نکاتی از حدیث مبارک ثقلین

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ

حدیث ثقلین

 

 

حدیث ثقلین تواتر معنوی دارد، یعنی معنی آن متواتر است نه الفاظ آن.

معنایی که از کل احادیث بر می‌آ‌ید به این شکل است:
 
«انّی تارکٌ فیکم الثِّقلَین کتاب اللهِ و عترتی ما ان تمسّکتم بهما لن تضلّوا ابداً لن یفترقا حتّی یردا علیّ الحوض»
«من پس از خود در میان شما دو چیز گرانبها می گذارم: کتاب خدا و عترت و اهل بیت خودم که هرگز از هم جدا نخواهند شد تا روز قیامت در کنار حوض به من برسند، مادامی که به این دو چنگ بزنید گمراه نخواهید شد»

شیعیان این حدیث صحیح و متواتر را یکی از دلائل امامت و وصایت بلافصل حضرت امیر المؤمنین علیه السّلام می‎دانند و آن را به چندین طریق، با عبارات گوناگون از رسول خدا ـ صلّی الله علیه و آله ـ روایت کرده‎اند.

اصل حدیث به این صورت از رسول اکرم صلّى اللّه علیه وآله وسلّم ـ نقل شده است:
 
«إِنّى تارِکٌ فیکُمُ الثِّقْلَین، أَحَدُهُما أَکْبَرُ مِنَ الآخَرِ: کِتابَ اللّه حَبْلٌ مَمْدُودٌ مِنَ السَّماءِ إِلَى الاْءَرْضِ؛ وَ عِتْرَتى أَهْلَ بَیْتى. وَ إِنَّهُما لَنْ یَفْتَرِقا حَتّى یَرِدا عَلَىَّ الْحَوْضَ.»؛
(من دو چیز سنگین و گرانبها در میان شما [به یادگار مى گذارم [که یکى از دیگر بزرگتر است: یکى کتاب خدا، که ریسمانى است که از آسمان به سوى زمین کشیده شده است؛ و دیگرى: بستگان و خاندانم. این دو هرگز از هم جدا نخواهند شد، تا این که در [کنار] حوض [کوثر] بر من وارد شوند.)  (1)

 

حدیث ثقلین با عباراتی دیگر از رسول اکرم صلّى اللّه علیه وآله وسلّم آمده:
«إنِّی‌ تَارِکٌ فِیکُمُ الثَّقَلَیْنِ: کِتَابَ اللهِ وَ عِتْرَتِی‌ أهْلَ بَیْتِی‌. مَا إنْ تَمَسَّکْتُمْ بِهِمَا لَنْ تَضِلُّوا بَعْدِی‌ أبَداً، فَإنَّهُمَا لَنْ یَفْتَرِقَا حَتَّی‌ یَرِدَا عَلُیَّ الْحَوْضَ».
« من‌ حقّاً درمیان‌ شما باقی‌ گذارندۀ دو چیز نفیس‌ و ذیقیمت‌ می‌باشم‌: کتاب‌ خدا و عترت‌ من‌ که‌ اهل‌ بیت‌ منند. پس‌ از من‌ مادامی‌ که‌ شما به‌ آن‌ دو چیز تمسّک‌ جوئید هیچ‌ گاه‌ گمراه‌ نمی‌گردید، به‌ علّت‌ آنکه‌ آن‌ دو چیز از هم‌ جدا نمی‌شوند تا با همدیگر بر حوض‌ کوثر بر من‌ وارد شوند»

*************************************

 

جدا نشدن قرآن و اهل بیت(علیهم السلام)

طبق حدیث شریف «ثقلین»، قرآن و اهل بیت(علیهم السلام) تا روز قیامت از یکدیگر جدا نمی شوند و بین آنها رابطه ای ناگسستنی وجود دارد. (طبق قواعد زبان عربی، حرف «لن» برای نفی ابد به کار می رود یعنی جداناپذیر تا ابد "لَنْ یَفْتَرِقَا")

امام علی(علیه السلام) در همین زمینه چنین می فرماید: 
ان الله تبارک وتعالی طهرنا وعصمنا، وجعلنا شهداء علی خلقه وحجته فی ارضه، وجعلنا مع القرآن وجعل القرآن معنا، لا نفارقه ولا یفارقنا؛ (2) 
همانا خداوند تبارک و تعالی ما را [از گناهان و پلیدیها] تطهیر نموده و معصوم گردانیده است و ما را بر خلق خود شاهدان و در روی زمین خود حجتهای خویش قرار داده است. [خداوند متعال] ما را همراه قرآن و قرآن را همراه ما قرار داده است. ما از قرآن جدا نمی شویم و قرآن از ما جدا نمی شود.
 
البته امت اسلامی پس از پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله) بین آن دو امانت بزرگ جدایی انداختند، به گونه ای که عده ای از مسلمانان به دنبال قرآن رفتند و اهل بیت(علیهم السلام) را کنار گذاشتند و عده دیگر نیز اهل بیت(علیهم السلام) را گرفتند و قرآن را رها کردند و تنها عده بسیار کمی به وصیت پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) عمل کردند و از قرآن و اهل بیت(علیهم السلام) اطاعت نمودند.
 
بدون شک دسته اول و دسته دوم رستگار به حساب نمی آیند و تنها گروه رستگار و سعادتمند، دسته سوم است که هم از قرآن و هم از اهل بیت(علیهم السلام) اطاعت می کنند.

*************************************

 

اثبات وجود حضرت مهدی(عج) و زنده بودن ایشان

لزوم وجود یکی از اهل بیت(علیهم السلام) در کنار قرآن تا روز قیامت
 
همان گونه که در حدیث شریف «ثقلین» بیان شده است، قرآن و اهل بیت(علیهم السلام) تا روز قیامت قرین هم اند و از یکدیگر جدا نمی شوند. با توجه به همین نکته می توان نتیجه گرفت که باید تا روز قیامت، برای هر زمانی یک رهبر معصوم از اهل بیت(علیهم السلام) وجود داشته باشد. این نکته بر وجود حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) در زمانهای پس از وفات یازدهمین رهبر معصوم، امام حسن عسکری(علیه السلام)، تا زمان نامعلوم
 
و نامشخص صحه می گذارد. چون آن حضرت(عجل الله تعالی فرجه الشریف) با وجود غایب بودن از چشمها، زنده است و در وقت خود ظهور خواهد نمود و زمین را پر از عدل و داد خواهد کرد.
 
در واقع انکار وجود امام زمان، حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) در قرون گذشته و حاضر، انکار سخن پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله) است که از قرین هم بودن قرآن و اهل بیت(علیهم السلام) تا روز قیامت خبر داده است.

 

*************************************

 

وعده به گمراه نشدن و رسیدن به سعادت در حدیث
 
چنان که در حدیث شریف «ثقلین» ملاحظه می شود، اگر امت اسلامی از قرآن و اهل بیت (علیهم السلام) اطاعت نمایند، به آنها وعده «لن تضلوا» داده شده است. طبق قواعد زبان عربی، حرف «لن» برای نفی ابد به کار می رود. بنابراین اگر ما مطیع قرآن و اهل بیت(علیهم السلام) باشیم، بدون شک هرگز گمراه نخواهیم شد تا ابد.

 

*************************************

معصوم بودن ائمه (علیهم السلام)

بیان اهل بیت(علیهم السلام) در کنار قرآن کریم، حاکی از عصمت ائمه(علیهم السلام) است.[3]
 
 
خداوند متعال در قرآن کریم می فرماید: 
و انه لکتاب عزیز لا یأتیه الباطل من بین یدیه ولا من خلفه تنزیل من حکیم حمید؛[4] 
این کتابی است قطعاً شکست ناپذیر که هیچ گونه باطلی، نه از پیش و نه از پشت سر، به سراغ آن نمی آید، چرا که از سوی خداوند حکیم و شایسته ستایش نازل شده است.
 
اگر هیچ باطلی در قرآن کریم راه نداشته باشد، در اهل بیت(علیهم السلام) نیز راه نخواهد داشت، چرا که آن دو، تا روز قیامت نزد یکدیگر باقی می مانند و عهده دار رهبری و هدایت امتهای اسلامی هستند.

 

*************************************

 

عدم تعارض بین قرآن و اهل بیت(علیهم السلام)
 
با توجه به محتوای حدیث شریف «ثقلین»، نتیجه می گیریم که بین قرآن کریم و اهل بیت(علیهم السلام) هیچ گونه اختلاف و تعارضی وجود ندارد؛(5) چون از نظر عقل و منطق، معرفی دو چیز متعارض با یکدیگر در کنار هم، قابل قبول و شایسته نیست.

اگر احیاناً بین قرآن کریم و سخنان اهل بیت(علیهم السلام) تعارضی مشاهده شود، این تعارض یا از آن راویان حدیث است و یا ما قادر به درک معنای حقیقی آنها نیستیم

قال رسول الله(صلی الله علیه و آله): ایها الناس! ما جاءکم عنی یوافق کتاب الله فانا قلته وما جاءکم یخالف کتاب الله فلم أقله[6]
 
پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) فرمود: ای مردم! آنچه از طرف من به شما رسید و موافق قرآن بود، آن را من گفته ام و آنچه به شما رسید و مخالف قرآن بود، من آن را نگفته ام.

قال الامام الصادق(علیه السلام): کل شی مردود الی الکتاب والسنة وکل حدیث لا یوافق کتاب الله فهو زخرف؛[7]
 
حضرت امام صادق(علیه السلام) فرمود: هر موضوعی باید به قرآن و سنت ارجاع داده شود و هر حدیثی که موافق قرآن نباشد، دروغ خوش نماست.

 

*************************************

 

رستگاری وعده داده شده در حدیث شریف در قبال عمل به دستورهای ثقلین
 
نباید فراموش کرد که وعده داده شده در حدیث «ثقلین» در مورد رستگاری امت اسلامی، تنها در گرو عمل آنها به دستورهای قرآن کریم و اهل بیت(علیهم السلام) است و وعده مذکور هیچ گاه با ادعای محبت اهل بیت(علیهم السلام) و معرفی خود به عنوان شیعه و دوستدار آنها تحقق نخواهد یافت.
 
قال امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب(علیه السلام): من احبنا فلیعمل بعملنا ولیتجلبب الورع؛[8]
حضرت امام علی(علیه السلام) فرمود: هر کس ما را دوست می دارد، باید طبق عمل ما رفتار کند و با تقوا باشد.

قال الامام الباقر(علیه السلام): ایکتفی من انتحل التشیع ان یقول بحبنا اهل البیت؟ فوالله ما شیعتنا الا من اتقی الله واطاعه...؛[9]
حضرت امام باقر(علیه السلام) فرمود: آیا کسی که ادعای تشیع می کند، او را بس است که از محبت ما اهل بیت دم زند؟ به خدا شیعه ما نیست، جز آنکه از [مخالفت] خداوند بترسد و او را اطاعت نماید.

قال الامام الصادق(علیه السلام): لیس منا ولا کرامة من کان فی مصر فیه مأة الف او یزیدون وکان فی ذلک المصر احد اورع منه؛[10] 
حضرت امام صادق(علیه السلام) فرمود: از ما نیست و شرافتی ندارد کسی که در شهری باشد که صد هزار تن یا بیشتر در آن [اهالی] باشد و در آن شهر شخصی پارساتر از او بوده باشد.

بنابراین اولین و اساسی ترین شرط رسیدن به رستگاری و سعادت الهی که در حدیث شریف ثقلین به آن وعده داده شده است، عمل به دستورهای قرآن کریم و اطاعت از اهل بیت(علیهم السلام) است.

 

*************************************

 

حجیت قرآن و عترت(علیهم السلام)
 
همان گونه که قرآن کریم حجت و نیز بیان کننده همه چیز است، اهل بیت(علیهم السلام) نیز حجت اند و با متکی بودن به قرآن کریم و ویژگیهای الهی، بیان کننده همه چیز هستند.[11]

 

*************************************

 

برای خواندن متن کامل نکات حدیث مبارک ثقلین به آدرس های زیر مراجعه کنید

 

http://www.askquran.ir/thread50048.html

 

http://www.hawzah.net/fa/Question/View/63633/

 

 

**************************************

**برگرفته از مقاله مجله طلوع :: بهار 1385، شماره 17 ایلقار اسماعیل زاده**

**************************************

 

منابع:

1- مسند احمد، ج 3، ص 14. نیز ر.ک: مسند احمد، ج 3 ،27 و 59؛ مجمع الزوائد هیثمى، ج 9، ص 163؛ مسند ابن جعد، ص 397، منتخب مسند عبد بن حمید، ص 108؛ خصایص نسایى، ص 93؛ مسند ابى یعلى، ج 2، ص 297 و 376؛ معجم صغیر طبرانى، ج 1، ص 131 و...
2-  الاصول من الکافی، کتاب الحجة، باب فی ان الائمة شهداء الله عزوجل علی خلقه، ج1، ص191،
3- حدیث الثقلین، شیخ قوام الدین الوشنوی و محمد الواعظ الخراسانی، المجمع العالمی للتقریب بین المذاهب الاسلامیة، قم، چاپ اول، 1995م، ص43.
4- فصلت (41)، آیات41و42.
5- همان
6- الاصول من الکافی، کتاب فضل العلم، باب الاخذ بالسنة و شواهد الکتاب، ج1، ص69، ح
7- همان ، ح3
8- غررالحکم ودررالکلم، عبدالواحد بن محمد التمیمی الامدی، تحقیق: مصطفی درایتی، مکتب الاعلام الاسلامی، قم، چاپ اول، 1366ش، ص117، ح2045.
9- الاصول من الکافی، کتاب الایمان والکفر، باب الطاعة والتقوی، ج2، ص74، ح
10-همان، باب الورع، ج1، ص78، ح10.
11- حدیث الثقلین، محمد الواعظ الخراسانی، ص43

 

 

 

در آخر چه دعایی بهتر از این کنم که " خدا پنجره باز اتاقت باشد "

 

❤ الّلهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد وَعَجِّل فَرَجَهُم
به حق حضرت فاطمه زهرا(س) ❤